Μαρία Μοντεσσόρι: Η γυναίκα που έφερε την καινοτομία στην επιστήμη των Παιδαγωγικών
Πριν από 151 χρόνια, στις 31 Αυγούστου 1870, γεννήθηκε μια από τις πιο επιδραστικές φιγούρες της Παιδαγωγικής Επιστήμης. Η Μαρία Θέκλα Αρτεμισία Μοντεσσόρι, μέσα από την ομώνυμη θεωρία που εισήγαγε, ανέδειξε τις αισθήσεις ως κεντρικό μοχλό για την ανάπτυξη της αυτοπειθαρχίας και των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών.
Μετά τη συμπλήρωση των πρώτων χρόνων της στον κόσμο, η ζωή της αρχίζει να μοιάζει με ένα συνεχές ταξίδι. Αρχικά εντός των συνόρων της γενέτειράς της, της Ιταλίας και στη συνέχεια μεταβαίνοντας από χώρα σε χώρα και από ήπειρο σε ήπειρο.
Ήδη από την εφηβική της ηλικία, έδειξε τα σημάδια της ανατρεπτικής πορείας που θα ακολουθούσε. Η Μαρία, ξέφευγε από τα κοινωνικά «καλούπια» του 19ου αιώνα, όπου και έζησε, δηλώνοντας αρχικά την πρόθεσή της να ακολουθήσει σπουδές Μηχανολογίας. Ως μαθήτρια του σχολείου Leonardo Da Vinci, είχε έρθει σε επαφή με ένα ευρύ πεδίο επιστημών, όπως φυσική και χημεία, ενώ είχε προηγουμένως διδαχθεί μαθηματικά, λογιστική και λογοτεχνία. Έχοντας δεχθεί πολλαπλά επιστημονικά ερεθίσματα, η Μαρία είχε διευρύνει υπερβολικά το πεδίο επιλογών της, που αφορούσε τις μετέπειτα σπουδές της. Τελικά, η Ιατρική ήταν ο χώρος που θα έκανε το επόμενο βήμα της.
Παρά την αρχική της απόρριψη, το 1893 έφτασε η στιγμή που η κυρία Μοντεσσόρι θα περάσει το κατώφλι του Πανεπιστήμιου «La Sapienza» στη Ρώμη, ως φοιτήτρια Ιατρικής. Τρία χρόνια μετά, το 1896, η Μαρία αποφοιτεί με διπλή ειδικότητα, εκείνη της παιδιάτρου και της ψυχιάτρου, ενώ μεταξύ άλλων, θα καταφέρει να μείνει γνωστή ως η πρώτη γυναίκα που απέκτησε πτυχίο Ιατρικής στην Ιταλία.
Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της εργάστηκε επί δύο χρόνια στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, συμμετέχοντας σε έρευνες και μελετώντας περιστατικά παιδιών με νοητική υστέρηση. Μέσα από την ενασχόλησή της με τις ευαίσθητες πτυχές της παιδικής ψυχής, αντιλήφθηκε την αναγκαιότητα της επιστημονικής σύμπραξης μεταξύ Ιατρικής και Παιδαγωγικών.
Η Μαρία ασχολήθηκε συστηματικά με την ανάπτυξη της διάσημης μεθόδου της, γνωστής και ως Μοντεσσοριανής Αγωγής, επιχειρώντας να εφεύρει ευφάνταστα παιχνίδια, που θα ενεργοποιούσαν τα παιδιά και θα «ξεκλείδωναν» την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται ταχύτερα και αποτελεσματικά τα ερεθίσματα που δέχονταν από το περιβάλλον τους.
Το 1907, έχοντας πλέον καταλήξει στην πορεία που θα ακολουθούσε στη μετέπειτα ζωής της, ανοίγει στη συνοικία San Lorenzo της Ρώμης, το «Casa dei Βambini», το οποίο φιλοξένησε παιδιά τα οποία είχαν εγκαταλειφθεί από τους γονείς τους.
Το 1909 βρίσκει τη Μαρία να έχει αφιερωθεί πλήρως στο έργο της, εκδίδοντας μάλιστα και το βιβλίο της «Η μέθοδος της Επιστημονικής Παιδαγωγικής», που έμελε να θέσει εκ νέου τις βάσεις της επιστήμης, αποτελώντας μια άκρως ριζοσπαστική προσέγγιση της κλασικού μέχρι τότε περιεχομένου της. Το 1913 είναι η χρονιά που ορίζεται ως η έναρξη της περιπλάνησής της στον κόσμο, μεταφέροντας τις γνώσεις και τις θεωρίες της γύρω από την πρωτοποριακή μέθοδο που εισήγαγε στη διδασκαλία των παιδιών.
Το 1934 σηματοδότησε μια άλλη σημαντική περίοδο της ζωής της, σκιώδη και γεμάτη περιπέτειες. H νεωτεριστική της φιλοσοφία ήρθε σε άμεση σύγκρουση με την κυβέρνηση Μουσολίνι, ο οποίος απαίτησε το διωγμό της, με τα βιβλία της να καίγονται στην πυρά. Έτσι, βρέθηκε αρχικά στην Ισπανία, μετά στην Ολλανδία, ταξίδεψε μέχρι την Ινδία, διδάσκοντας την αναγκαιότητα να ζουν τα παιδιά σε ένα ελεύθερο πλαίσιο, χωρίς αυστηρότητα και ακραίους περιορισμούς, όπου και θα μπορούσαν να αναπτύξουν την ικανότητα να διδάσκονται μόνα τους.
Η Μαρία Μοντεσσόρι, μητέρα της σύγχρονης Παιδαγωγικής, συνέβαλε καθοριστικά στην αλλαγή των παρωχημένων μεθόδων εκπαίδευσης των παιδιών νηπιακής ηλικίας και προτάθηκε τρεις φορές για Νόμπελ Ειρήνης. Αφιερώθηκε στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών και γι’ αυτό αγαπήθηκε από πολλούς, αλλά παράλληλα η ελευθερία για την οποία μιλούσε στο βιβλίο και περιελάμβανε στις ομιλίες της ανά τον κόσμο, στάθηκε ταυτόχρονα και η αφορμή διωγμών και εξάρσεων μίσους.
Σε ηλικία 82 ετών, η Μαρία ολοκλήρωσε το επιστημονικό της ταξίδι στο Noordwijk της Ολλανδίας, αφήνοντας πίσω της ένα σπουδαίο έργο και έχοντας ανοίξει ένα μονοπάτι που ακολουθείται για περισσότερους από δύο αιώνες από τους σύγχρονους παιδαγωγούς του κόσμου.
Η Σχολή Παιδαγωγικών του ΙΕΚ ΑΚΜΗ, με λειτουργία από το 1982, αποτελεί το μεγαλύτερο πυρήνα δημιουργίας των πρώτων παιδαγωγών προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα, προσφέροντας τα πληρέστερα προγράμματα σπουδών γύρω από το σύνολο των γνωστικών πυλώνων της επιστήμης.
